Wolf en mens

Wolven en mensen kunnen goed naast elkaar leven. Gezonde wolven die niet worden geprovoceerd of gevoerd, vormen op voorhand geen bedreiging voor de mens. Omdat wolven schuwe dieren zijn, mijden ze mensen over het algemeen. Dit betekent niet dat wolven onmiddellijk vluchten zodra ze een mens zien. Het is belangrijk om bij het samenleven met wilde dieren de basisregels in acht te nemen: houd afstand, niet achter dieren rennen, jonge dieren nooit aanraken of oppakken en dieren nooit voeren. Deze regels zijn ook van toepassing op andere wilde dieren.

Wat moet ik doen als ik een wolf tegenkom?

Het belangrijkste is om kalm te blijven en flink afstand te houden van het dier als de wolf op uw pad komt. Dat geldt overigens ook voor andere dieren, zoals wilde zwijnen of edelherten. Een meter of 50 à 100 is een goede richtlijn.
Heeft u een hond bij zich: houdt de hond aan de lijn en dichtbij u. In hondenlosloopgebieden: roep de hond gelijk bij u en lijn de hond (kort) aan. Loop de wolf niet achterna.
Voer in het wild levende dieren niet, dus ook geen wolven voeren of lokken.
Komt de wolf toch te dichtbij, ren dan niet weg. Maak jezelf groot, maak gebaren of maak herrie om ze af te schrikken. Loop desnoods langzaam achteruit om meer afstand te nemen.
Loop de wolf niet achterna.

Een wolf zal vooral handelen uit zelfbescherming. Bijvoorbeeld als het die zich bedreigd voelt of als hij of zij zijn of haar territorium of jongen moet verdedigen. Zwervende wolven, op zoek naar een territorium, kunnen ook door bebouwd gebied trekken. Wolven die in een gebied leven waar ze niet worden bejaagd, reageren voorzichtig op het zien van mensen. Een wolf trekt zich meestal terug bij het zien van een mens.

Wandelen, trimmen, mountainbiken, paardrijden, jagen, vissen, kamperen enzovoort in het buitengebied zijn gewoon mogelijk.

Kan ik met kinderen de natuur in?

Ja, dat kan. Het is te begrijpen dat het best spannend is om een gebied in te gaan waar ook wolven leven. Meestal heeft een wolf een mens of groep mensen eerder gezien dan andersom. Een wolf toont van nature onverschillig gedrag, dat wil zeggen dat hij weinig interesse in mensen toont. Over het algemeen dreigt er alleen gevaar wanneer een wolf in het nauw gedreven wordt of wordt aangevallen. Zolang je de wolf niet in het nauw drijft, zal hij afstand houden en er vandoor gaan. De wolf ziet de mens niet als prooi.

Kan ik met mijn hond de natuur in?

U kunt nog steeds met uw hond de natuur in. Een mens alleen wordt zelden benaderd door een wolf. In het bijzijn van een hond kan dit vaker voorkomen. Dit komt omdat de wolf in een hond een sociale partner kan zien, een paringspartner of een concurrent. Het komt zeer incidenteel voor dat een wolf een loslopende hond aanvalt. Door uw hond aan te lijnen in de natuur, kunt u de kans op contact tussen uw hond en de wolf zo klein mogelijk houden. In een gebied waar wolven voorkomen is het advies om uw hond aan de korte lijn te houden en bij u te houden.

Ook voor de bescherming van de natuur is het belangrijk dat u uw hond aan de lijn houdt. Dit is nodig voor de vele wilde dieren die in de natuur leven. Iedere hond heeft namelijk een natuurlijk jachtinstinct en heeft de neiging om achter wilde dieren aan te gaan. Veel honden zullen eerder merken dan u dat er een wolf in de buurt is. Er zijn ook honden die aangeven dat er ‘gevaar’ is, en zullen zich gedeisd houden.

Mocht u een wolf tegenkomen terwijl u met uw hond buiten bent, zorg er dan voor dat uw hond is aangelijnd en neem langzaam afstand. Eventueel kunt u luid spreken of gebaren maken als de wolf toch toenadering zoekt. Meer over wolf-hond interacties is te lezen in Hoofdstuk 6.2 en 6.4 van het rapport ‘De wolf terug in Nederland’.

Hondenlosloopgebied

Er zijn ook speciale hondenlosloopgebieden waar de hond los mag. Het is wél de bedoeling dat de hond in de buurt van het baasje blijft (binnen het blikveld) en de hond moet onder appèl staan. Wanneer u zich daar aan houdt, is er weinig kans op een confrontatie met een wolf. Maar wees alert en houd je hond altijd in de gaten. Geef een ontmoeting met een wolf altijd door aan de boswachter van het gebied.

Omdat er in de gemeente Utrechtse HeuvelrugDeze link opent in een nieuw tabblad een wolf in het hondenlosloopgebied gesignaleerd is, moeten de honden ook in hier (tijdelijk) aan de lijn.

Kan ik met mijn paard de natuur in?

Ja, dat kan. Een wolf zal een paard, een veel groter dier dan hij, het liefste mijden. In het geval dat ruiters of menners een wolf tegenkomen is het advies:

Draaf of galoppeer niet weg, maar blijf rustig.
Plaats uw paard of paarden naast elkaar met het hoofd naar de wolven toe zodat de paarden de wolven kunnen zien.
Om de paarden niet te alarmeren, klap niet in uw handen of zwaai niet met uw armen.
Als de wolven niet meteen weggaan, stapt u langzaam naar of langs de wolven.
Volg de wolven niet, ook niet om foto’s te maken. Wolven zullen, net als alle wilde dieren, zichzelf verdedigen wanneer ze het gevoel hebben dat ze in het nauw worden gedreven.

Bron: nabu.deDeze link opent in een nieuw tabblad

Schuwheid van wolven

Sommige wolven kunnen zich ook overdag laten zien. Als een wolf zich overdag in bebouwd gebied laat zien, wil dat niet zeggen dat een wolf ook actief mensen opzoekt. Een wolf kenmerkt zich als ‘niet schuw’, als de wolf een mens binnen 30 meter benadert. Een mens in een tractor valt daar niet onder. Om te voorkomen dat een wolf mensen van dichtbij benadert, moet voorkomen worden dat een wolf mensen associeert met voedsel.

Wolvenwelpen

Wolvenwelpen leren naarmate ze ouder worden schuw te zijn. Dit gedrag wordt aangeleerd door de ouderdieren. In de eerste maanden zijn wolvenwelpen daarom erg verstoringsgevoelig. De aanwezigheid van mensen kan ertoe leiden dat de ouderdieren de welpen niet durven te benaderen en jonge wolven wennen aan de aanwezigheid van mensen. Daarom is het belangrijk om de toegangsregels van natuurgebieden op te volgen om de verstoring van deze dieren te beperken. Deze regels zijn ook van toepassing op andere dieren zoals vossen en wilde zwijnen, die bijna overal in onze bossen leven.

Risico voor mensen

Het risico om als mens gebeten te worden door een wolf is verwaarloosbaar klein. Het grootste risico vormen wolven die nauwelijks tot geen natuurlijke schuwheid voor mensen (meer) bezitten en positief geconditioneerd zijn op mensen om daar voedsel te verkrijgen. Veelal zijn dergelijke wolven in hun jeugd gevoerd door mensen en associeert het dier mensen met voedsel. Andere oorzaken kunnen betrekking hebben op wolven met hondsdolheid. Voorgenoemde situaties komen niet in Nederland voor. Ook kunnen het oude of zieke wolven zijn, die niet meer in staat zijn zelf prooien te jagen.

Associatie met voedsel

Zolang wolven mensen als een potentiële bedreiging zien, zullen wolven op afstand blijven van mensen. Wolven kunnen echter hun angst voor mensen verliezen als gevolg van menselijk handelen. Bijvoorbeeld wanneer ze regelmatig voedselresten van de mens eten of op een andere manier aan mensen wennen. Ze kunnen dan vertrouwd raken met mensen of ze gaan mensen associëren met voedsel. Met als gevolg een verhoogde kans op conflicten tussen wolf en mens. Wolven mogen daarom – net als andere wilde dieren – nooit gevoerd worden.

Heeft u toch nog zorgen of andere vragen over de veiligheid in uw gebied? Dan kunt u het beste contact opnemen met uw provincie.

Aanrijding met een wolf

Wat moet je doen na een aanrijding met een wolf?

Rijd niet door.
Bel niet met de dierenambulance, maar met de politie via 0900 8844.
Probeer zo goed mogelijk de locatie door te geven.
Bel ook de politie als het dier niet blijft liggen maar doorloopt.
Blijf ter plaatse en wacht de komst van de politie of betrokken deskundige af. Ga nooit achter het dier aan, laat dit over aan de betrokken deskundige.
Neem aangereden dieren nooit mee en geef het ook niet aan onbevoegde derden. Omdat het om beschermde dieren gaat, staat de Wet natuurbescherming dit niet toe.

Protocol en afhandeling

Dode wolven worden in opdracht van provincies onderzocht op onder andere de doodsoorzaak en verschillende ecologische aspecten. Hoe dit verder wordt afgehandeld en een inzicht in de aangereden of dood aangetroffen wolven in Nederland is hier te lezenDeze link opent in een nieuw tabblad.

Waarneming melden

De aanwezigheid van wolven in Nederland wordt in kaart gebracht dankzij waarnemingen die binnenkomen bij het Wolvenmeldpunt. Jaarlijks komen er een toenemend aantal meldingen binnen, afgelopen jaar zo’n 5.000 meldingen. Vanaf 1 november 2023 is het invulformulier om een waarneming door te geven bereikbaar via BIJ12.nl/wolvenmeldpuntDeze link opent in een nieuw tabblad. Vervolgens wordt door het team van deskundigen van de Zoogdiervereniging gevalideerd of het inderdaad om een wolf gaat.

Vanuit het Wolvenmeldpunt worden iedere maand gevalideerde wolvenwaarnemingen hier toegevoegd. Een aantal keer per jaar wordt er een voortgangsrapportage gepubliceerd met een verslag van alle waarnemingen en schadegevallen.

Hoe leeft de wolf?

Nu de wolf al jaren in de Nederlandse natuur woont, is het goed om wat meer te weten over hoe hij leeft, wat hij eet en wat hij zoal doet. En hoe wij het beste kunnen omgaan met de natuur waar de wolf onderdeel van is. Onderstaande video van de provincie Gelderland geeft hier informatie over:

https://youtu.be/wGfXgdv6EyE

Transcriptie van de video

Een groen bos met loof en naaldbomen, onderbroken door uitgestrekte heidevelden. Op een met gras begroeid bospad loopt een wolf. Beeldtekst, De wolf in Gelderland. “VOICE-OVER: In 2015 werd voor het eerst in bijna 150 jaar weer een wilde wolf waargenomen in Nederland.” VROUW IN DE AUTO: “Hier in Hoogezand? Dat is toch een wolf?” MAN IN AUTO: “Ja”. VROUW IN AUTO: “Ja, dit is echt een wolf.” De wolf rent door het dorp “VOICE-OVER: In 2018 vestigt een wolvin zich op de Veluwe. En het jaar daarop worden er voor het eerst weer wilde wolven geboren in Gelderland. ” Langs een ven in het bos rent de moeder gevolgt door de jongen en het mannetje “Hiermee is het indrukwekkende roofdier definitief teruggekeerd in ons land. En dat heeft positieve effecten voor de omringende natuur. Prooidier populaties worden gezonder omdat de wolf vooral zwakkere dieren dood.” Een gezond prooidier kan zich goed verdedigen. En vormt een risico voor de wolf.” Het dieet van de wolf bestaat voornamelijk uit reeën, herten wilde zwijnen en overig wild. In Nederlandse natuurgebieden is ruim voldoende wild voorhanden om de aanwezige wolven te voeden. Het komt desondanks voor dat wolven vee doden. Dit gebeurt meestal wanneer jonge wolven op zoek zijn naar een nieuw territorium. Waarbij ze tot wel 70 kilometer per dag afleggen. In een gebied met voldoende wilde prooidieren komt dit nauwelijks voor. Voorwaarde is wel dat het vee voldoende wordt beschermd met zogenaamde wolvenrasters. Deze omheining heeft als bijkomend voordeel, dat het ook beschermt tegen aanvallen van honden.” Een ijzeren hek beschermt een kudde schapen “Er zijn ook diersoorten die profiteren van de aanwezigheid van de wolf. Achtergelaten prooi resten zijn een welkome aanvulling voor aaseters. Daarnaast krijgt kwetsbare vegetatie weer een kans omdat er minder wordt kaalgegraasd door wilde hoefdieren. Dit zorgt voor een betere balans in het ecosysteem. Maar wat betekent het voor mensen die zich in het leefgebied van een wolf bevinden? En hoe herken je een wolf? En wat moet je doen als je er een tegenkomt?” Een wolf op de hei “Wolven vestigen zich in gebieden met voldoende rust, ruimte en wilde prooidieren. De van nature schuwe wolf, ziet de mens niet als prooidier. Maar als jager. Ze zullen contact met mensen dan ook zoveel mogelijk vermijden.” Een wolf schrikt van iets en rent weg. “Toch is het belangrijk dat bij een eventuele ontmoeting met een wolf, een aantal regels in acht worden genomen. Want net als bij andere wild dieren dient er terughoudend te worden omgegaan met de wolf.” Een animatie ter uitleg “Hoe weet je of je met een wolf te maken hebt? Een wolf is duidelijk groter dan de gemiddelde hond. Hij meet op schouderhoogte wel tachtig centimeter. De wolf heeft een rechte rug, een volle hangende staart met zwarte punt, en een dikke nek. De vacht is beige tot rossig-bruin. De poten van een wolf zijn opvallend lang en sterk. De oren zijn relatief kort, minder spits en staan ver uit elkaar, op de brede kop. De ogen staan scheef en zijn vaak geel. Rondom de bek is de vacht wit.” Op een foto van het zijaanzicht van een wolf zijn alle kenmerken aangegeven met pijltjes. De verschillen met de hond zijn herkenbaar. “Als je een wolf tegenkomt, blijf dan kalm en geef het dier de ruimte. Een gezin ziet in de verte een wolf. Neem zo nodig wat afstand door achteruit te stappen of rustig weg te lopen. Jonge wolven kunnen nieuwsgierig zijn. Als ze te dichtbij komen, maak jezelf dan groot. Maak gebaren en spreek luid. Loop een wolf in geen geval achterna. Maar vooral, geniet van een bijzondere en zeldzame ontmoeting met dit schuwe dier.” De wolf kijkt nieuwsgierig naar het gezin en loopt dan het bos in. “Een wolf zal vooral handelen uit zelfbescherming. Bijvoorbeeld als hij zich bedreigd voelt of als hij zijn territorium of jongen moet verdedigen. Dit is vooral voor hondenbezitters van belang. Want een wolf kan een hond als concurrent en indringer zien. Aanvallen op loslopende honden komen incidenteel voor. Houdt een hond dus altijd aangelijnd, in een gebied waar wolven leven. Net als voor alle andere wilde dieren geldt: laat geen voedsel achter in de natuur. Daarmee wordt voorkomen dat wolven voedsel gaan associëren met mensen. En zo hun schuwheid verliezen. Het is belangrijk dat hun natuurlijke gedrag intact blijft. Ervaringen in Duitsland, waar de wolf al sinds 2000 weer voorkomt wijzen uit dat er voor mensen geen risico is, zolang deze regels worden gevolgd. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de mens. Een wolf vertoont slechts natuurlijk gedrag.” Op een heuveltje staat een wolf op de uitkijk in de zon. De wolf loopt door het hoge gras “De afgelopen jaren hebben aangetoond dat het goed gaat met de wolven in Gelderland. De natuur past zich aan en vindt al snel een nieuw evenwicht. Hoe de wolvenpopulatie zich in Gelderland zal ontwikkelen is mede afhankelijk van de mens. Als we de wolf beter leren kennen en herkennen en als we zorgvuldig met deze intrigerende dieren omgaan, is er misschien een mooie toekomst voor de wolf in Gelderland.” Vijf wolven scharrelen tussen de bomen. Eén snuffelt aan de camera terwijl de anderen lijken te spelen tussen het mos en de struiken. “Ga voor meer informatie naar www.gelderland.nl/de-wolf.” De wolven rennen dieper het bos in. Op de voorgrond de tekst: deze film is gemaakt in opdracht van Provincie Gelderland, Ede. Een productie van Luc Enting films.

Podcast over de wolf

BNR Nieuwsradio heeft in samenwerking met het Interprovinciaal Overleg (IPO), de vereniging van de twaalf samenwerkende provincies, en BIJ12 een vijfdelige podcastserie ‘De kwestie wolf’ gemaakt over de wolf in Nederland. Elke aflevering wordt de aanwezigheid van de wolf vanuit een ander perspectief belicht. Na het beluisteren van deze podcastserie kan jij zelf een positie innemen in het maatschappelijk debat over de wolf. Wil jij meer weten of wat jouw provincie doet? Kijk dan op de website van jouw provincie.

Veelgestelde vragen

Waarom mogen wolven niet gevoerd worden?

Waar moet ik op letten als ik een bos betreed waar wolven leven?

Een wolf is een roofdier maar vormt op voorhand geen bedreiging voor mensen. Menselijke activiteiten in het buitengebied als wandelen, trimmen, mountainbiken, paardrijden, jagen, vissen, kamperen enzovoort zijn gewoon mogelijk.

Het is belangrijk om bij het samenleven met wilde dieren de basisregels in acht te nemen: houd afstand, niet achter dieren rennen, jonge dieren nooit aanraken of oppakken en dieren nooit voeren. Deze regels zijn ook van toepassing op andere dieren zoals vossen en wilde zwijnen.